რუსეთის მიერ ოკუპირებული ქართული რეგიონის – აფხაზეთის აფხაზეთის ე.წ. უშიშროების საბჭოს მდივანი, აფხაზეთის „საგარეო საქმეთა სამინისტროს“ ყოფილი ხელმძღვანელი სერგეი შამბა მიიჩნევს, რომ ქართულ-აფხაზური კონფლიქტი „არ უნდა დარჩეთ შვილებსა და შვილიშვილებს “ და რომ „აუცილებელია მშვიდობიანი თანაცხოვრების შესაძლებლობების ძიება“.

ამის შესახებ შამბამ აფხაზეთის ლეგიტიმური მთავრობის ყოფილ ხელმძღვანელ ვახტანგ ყოლბაიასთან ონლაინ საუბრისას განაცხადა. შამბა და ყოლბაია ჟურნალისტ ვანო ჩოკორაიას კითხვებს პირდაპირ ეთერში დაახლოებით 20 წუთის განმავლობაში პასუხობდნენ.

„მე არაერთხელ მილაპარაკია ამ თემაზე და აფხაზურ საზოგადოებაში ბევრს არ მოსწონს ჩემი პოზიცია, მაგრამ ყოველთვის ვამბობდი, რომ თუ პრობლემა არსებობს, პირველ რიგში, უნდა ისაუბრო. არ არსებობს ერი – მეზობელი, ახლობელი ან თუნდაც მონათესავე, რომლებიც ერთმანეთს არ შეებრძოლებოდნენ. მთელი ევროპა ამის მაგალითია“, - თქვა შამბამ სახალხო დიპლომატიის მნიშვნელობაზე საუბრისას.

მისი თქმით, არა მხოლოდ აფხაზური, არამედ ქართული მხრიდანაც ბევრია განწყობილი აგრესიულად:

„ვფიქრობ, რომ ეს დროთა განმავლობაში გაივლის, თუმცა ომის შემდეგ ბევრი დრო გავიდა – უკვე 30 წელი. შესაძლებელი უნდა იყოს, როგორმე დაიწყოს გარკვეული მოძრაობა ურთიერთგაგებისკენ. მაგრამ ეს ნელ-ნელა ხდება.

მე ყოველთვის მხარს ვუჭერდი სახალხო დიპლომატიას და როცა საგარეო საქმეთა მინისტრი ვიყავი, ჩვენი წარმომადგენლები ძალიან ხშირად ხვდებოდნენ ქართველ ოპონენტებს. ეს იყო ერთმანეთის პოზიციების გაგების შესაძლებლობა.ეს ძალიან მნიშვნელოვანია იმისთვის, რომ პრობლემა როგორმე დაძრა მკვდარი წერტილიდან. მე ახლაც ამას ვუჭერ მხარს. მიმაჩნია, რომ კომუნიკაციისთვის სხვადასხვა არხები უნდა ავამოქმედოთ.

ჩვენს ხალხებს შორის არის კონფლიქტი, რომელიც გამოწვეულია მრავალი ისტორიული გარემოებით და განსაკუთრებით ომით და ამ კონფლიქტის დასაძლევად საჭიროა, ვისაუბროთ, მოვძებნოთ ურთიერთგაგებისა და შემდგომი თანაარსებობის გზები“, - აღნიშნა სერგეი შამბამ.

ყოლბაია დაეთანხმა შამბას მიდგომას დიალოგის თაობაზე, ხაზი გაუსვა მის გავლენიან პოზიციაც აფხაზურ საზოგადოებაში და დასძინა, „მახარებს, როდესაც მესმის, რომ ჯერ კიდევ არაა ღამე და შესაძლოა, რამე გამოგვივიდეს“.

ამავე კომუნიკაციაში ყოლბაიამ თქვა, რომ თბილისი უშვებდა შეცდომებს აფხაზეთთან მიმართებით, უშვებს ახლაც, „სამწუხაროდ, ჩვენ არ ვსწავლობთ შეცდომებზე“.

მოგვიანებით ყოლბაიამ "აქცენტთან" აღნიშნა, რომ ეს მისი პირველი კომუნიკაცია იყო შამბასთან ომის შემდეგ.

„შამბა სხვა პოლიტიკოსებისგან გამოირჩევა: უფრო თამამ განცხადებებს აკეთებს, პრაგმატულია, დაახლოების გზებს ეძებს. როდესაც ხიდი აშენდება, ზედ სიარული შესაძლებელია, აი, სიარული სადამდე მიგვიყვანს, არავინ იცის, მხოლოდ უნდა ვივარაუდოთ. მე ვვარაუდობ, რომ უკეთესისკენ – იმ მიზნისკენ, რასაც ჩვენ ვისახავთ; მას ჰგონია, რომ ამან შესაძლოა, განამტკიცოს აფხაზეთისადმი საერთაშორისო თანამეგობრობის ნდობა და ა.შ. ყველა მხარე თავის გზას ეძებს მიზნის მიღწევაში, რასაც ნდობის აღდგენა ჰქვია, ამას კი დიალოგი სჭირდება. შამბამ თქვა, რომ დიალოგის მომხრეა“,– უთხრა აფხაზეთის მთავრობის ყოფილმა თავმჯდომარემ „აქცენტს“.

ყოლბაია შამბას პოზიციონირებაში ბოლო 3–4 წელია, ამჩნევს ცვლილებებს:

„ე.წ. პრეზიდენტის არჩევნები რომ იყო, ბჟანიამ, მან და ანქვაბმა გააკეთეს განცხადებები, რომ „საქართველოსთან აუცილებელია ურთიერთობების გამონახვა და გარკვეული კავშირების დამყარებაო“. უმალვე მოხდა ბჟანიაზე თავდასხმა მისი ოპონენტების მხრიდან და მან უკან დაიხია, ხოლო შამბამ – არა. ვფიქრობ, მისი მიდგომაა, „საქართველოსგან წამოვიღოთ მაქსიმალური, რაც ჩვენ გვჭირდება და საჩვენოდ გამოვიყენოთო“. ეს შესაძლოა ჩვენს ინტერესში შედიოდეს, რადგან მეც ვფიქრობ, რომ აფხაზებთან ურთიერთობიდან წამოვიღოთ მაქსიმალური იმისთვის, რასაც ნდობის აღდგენა ჰქვია და შესაძლოა, რაღაც გამოვიდეს – უმოძრაობას მოძრაობა სჯობს“.

ფიქრობს, რომ რიტორიკაში ცვლილებები რამდენიმე გარემოებითაა განპირობებული:

„ცხადია, შორს ვარ იმ აზრისგან, საქართველოს კეთილდღეობაზე ზრუნავს [შამბა – რედ]. მისთვის მნიშვნელოვანია, თბილისიდან სამხედრო საშიშროება არ მოდიოდეს და ამ თვალსაზრისით ცდილობს, გამართული ურთიერთობა ჰქონდეს“,– პასუხობს კითხვას ყოლბაია და აქვე აღნიშნავს, რომ ამ კუთხით მნიშვნელოვანია ოფიციალური პირების განცხადებები.

გარდა ამისა, ის ფრთხილად მიანიშნებს აფხაზეთში არსებულ განწყობებზე. ამ კონტექსტში ახსენებს ბიჭვინთის აგარაკების საკითხს და მის ირგვლივ განვითარებულ მოვლენებს:

„რუსეთი უკრაინაში ომს აწარმოებს და მიუხედავად ამისა, მოიცალა ბიჭვინთის საკითხს წამოსაწევად. აფხაზური საზოგადოება სერიოზულ წინააღმდეგობას წევს და საკითხი ამ დრომდე არაა ბოლომდე გადაწყვეტილი; მიუხედავად იმისა, რომ აიბღას საკითხზე სოჭის ადმინისტრაციამ ცალმხრივი გადაწყვეტილება მიიღო და ფაქტობრივად ექსპლუატაციას უწევს მას, აფხაზეთის ე.წ. ხელისუფლებას ამ მიწების შესახებ გადაწყვეტილება არ მიუღია. აფხაზურ საზოგადოებაში წინააღმდეგობაა. ვიღაც ამას სათავისოდ იყენებს, ვიღაც პატრიოტულ გრძნობებს უწოდებს. მაგრამ დღეს ცალსახად არ არის ისეთი სურათი, რომ აფხაზეთის საზოგადოება იყოს რაღაც [სხვის მიერ – რედ.]დახაზულის მიმდევარი“.

რაც შეეხება თბილისის შეცდომებს, რომელიც მან ონლაინ საუბრისას ახსენა, ყოლბაია ამ შემთხვევაშიც პირდაპირი დიალოგის საჭიროებაზე ამახვილებს ყურადღებას:

„რიგი ჯგუფები ხვდებიან ერთმანეთს, მაგრამ ეს მცირე რამაა. გაბედულად უნდა ვილაპარაკოთ აფხაზურ მხარესთან, „რუსეთს უნდა, დასავლეთს უნდა“ ეს არ არის მთავარი. უნდა ვილაპარაკოთ! ყველა შემთხვევაშია საჭირო დიალოგი. [...]

ჩემს თაობას ახსოვს ეს ურთიერთობები. ხშირად ვფიქრობ იმაზე, რა სჯობს, ახალი ფურცლიდან დაიწყოს ეს ურთიერთობა, თუ ისევ ნოსტალგიებით ვიცხოვროთ? ვფიქრობ, ორივე გამოსაყენებელია – ახალი მიდგომა და ძველი ტვირთით (შეცდომებით, უბედურებით) დაუმძიმებელი მხრები და ძველი თაობის გამოცდილება [აფხაზებთან – რედ.] ურთიერთობისა.

ცხადია, რუსეთი ყოველთვის შეეცდება, ჩვენ იმ დონეზე არ დავუახლოვდეთ ერთმანეთს, რომ მათ გარეშე რაღაც გადაწყვეტილება მივიღოთ. მაგრამ ხაზს ვუსვამ, თუ აფხაზებმა დაინახეს სარგებელი, რომლის მიღებაც რუსებისგან დაუკითხავად შეეძლებათ, წამოვლენ ამ ნაბიჯზე, ჩვენ კი ასეთი გარემოება უნდა შევუქმნათ“.

თემის კომენტირებისას დიალოგის საჭიროებას მხარი დაუჭირა საქართველოს პარლამენტის თავმჯდომარე შალვა პაპუაშვილმა:

„კარგია, რომ დიალოგის სურვილი აქვთ. ჩვენი მთავარი მიზანია საქართველოს ტერიტორიული მთლიანობის აღდგენა და ერთიან სახელმწიფოში ჩვენს აფხაზ თანამოქალაქეებთან ერთად, ერთიანი და წარმატებული ქვეყნის აშენება. რა თქმა უნდა, ამისთვის მთავარია როგორც პირადი კონტაქტი, ისე დიალოგი. ჩვენი მიზანი ცხადია და ჩვენი შეთავაზებაც ცხადია ჩვენი აფხაზი თანამოქალაქეების მიმართ. მთავარია, რომ, ყველა შემთხვევაში, პრიორიტეტი და მთავარი საკითხი, რომ არსებობდეს დიალოგი, ამას ჩვენ ხელი უნდა შევუწყოთ. როგორ წავა, რა ფორმატებით, რა ნაბიჯებით თუ რა პროცესები, ამას დრო გვიჩვენებს. ჩვენ აფხაზ თანამოქალაქეებთან კონტაქტის სხვადასხვა ფორმატები არსებობს, მათ შორის ჰუმანიტარული ხასიათის კონტაქტები. ჩვენ ყველა შესაძლო არხს ვიყენებთ იმისთვის, რომ ჩვენ აფხაზ თანამოქალაქეებს ვაჩვენოთ ერთიან სახელმწიფოში ცხოვრების უპირატესობა. რაც შეეხება ფორმატებს, ფორმალურ ფორმატებს და ა.შ. ეს არის მთავრობის კომპეტენცია და მთავრობა ამ პროცესს მიყვება. მთავარია, ერთი რამ: საქართველოს ხელისუფლება ყოველთვის ამოდის საქართველოს ეროვნული ინტერესებიდან. ჩვენი მთავარი ეროვნული ამოცანაა, ტერიტორიული მთლიანობის აღდგენა და ნდობის, ურთიერთობის აღდგენა ჩვენ აფხაზ და ოს თანამოქალაქეებთან“.

"მათ პირდაპირ უნდა ველაპარაკოთ", "უნდა შევურიგდეთო" – თქვა მმართველი გუნდის წევრმა მამუკა მდინარაძემ.

ოპოზიციონერი დეპუტატი თეონა აქუბარდია დიალოგის წინააღმდეგი არაა, მაგრამ აქვს კითხვები, იცვლება თუ არა ოფიციალური თბილისის პოლიტიკა:

„გაკვირვებული ვარ, როგორ დაემთხვა დროში ეს ონლაინ დიალოგი ხიდის გახსნის საკითხს, ენგურზე სამუშაობს, რაც ჩვენ ვნახეთ და საუბარს ხიდის გახსნაზე. მე წინააღმდეგი დიალოგის არ ვარ, მათ შორის, ბჟანიას მხრიდან იყო შემოთავაზება პირდაპირ დიალოგზე, რაზეც ხმა არ ამოუღია „ქართულ ოცნებას“, მაგრამ ძალიან უცნაური იყო, ფორმა როგორ გასაჯაროვდა და რა დროს ამ ონლაინ შეხვედრის შესახებ ინფორმაცია. პოლიტიკა აქამდე იყო ის, რომ „ქართული ოცნება“ დიალოგზე შეთავაზების პასუხად დუმდა და უცებ ვხედავთ, რომ დიალოგი დისტანციურად შედგა. შესაბამისად, მე მაქვს კითხვები პოლიტიკასთან დაკავშირებით. იცით, რომ პოლიტიკა არ განახლებულა და დეოკუპაციის ხედვა არ არსებობს, არც სტრატეგია განახლებულა. იცვლება პოლიტიკა, როცა ამ ტიპის დიალოგის შესახებ ვიგებთ, თუ არ იცვლება? განაახლა მიდგომა „ქართულმა ოცნებამ“ თუ არ განაახლა? აქ ლაპარაკის პრობლემა კი არა, პოლიტიკის პრობლემაა. ეკონომიკის კუთხით დიალოგი ყველაზე უწყინარი რამ არის, რაზეც შეიძლება ისაუბრო, მაგრამ როცა აქამდე პოლიტიკა იყო, რომ ამ ტიპის ფორმატები არ უნდა ყოფილიყო, ახლა რა ხდება და იწყება თუ არა პოლიტიკის ცვლილება? როცა ვხედავთ, რომ პოლიტიკა სადღაც კულუარებში ისე იძერწება, რომ პარლამენტმა არ იცის, მთავრობის ძალიან ბევრმა წევრმა არ იცის, არაფორმალური პოლიტიკა არის მთავარი პრობლემა და დრო, რა დროსაც ეს ხდება“.

საპასუხოდ „ქართული ოცნების“ თავმჯდომარემ ირაკლი კობახიძემ ხაზი გაუსვა, რომ საქმე გვაქვს „კონკრეტული ადამიანის კონკრეტულ ინიციატივასთან“, რომელიც მმართველ გუნდს არ წარმოადგენს.